Znaki naprowadzające: lokalizacja. Te znaki drogowe służą do powiedz użytkownikom dróg, gdzie się znajdują. Czy to miasto, prowincja, droga itp. Istnieją również takie, które wskazują, że opuszczasz lokalizację, na przykład te, które pokazują przekreśloną nazwę miasta. Oto kilka slajdów z listą i wyjaśnieniem ich znaczenia: Ćwiczenie 13. Wymyślcie znaki, które będą oznaczały: „Jestem nieprzygotowany”, „Dziś ćwiczymy ortografię”, „Mam zły humor”. Pokażcie rysunki pozostałym grupom, ale nie zdradzajcie, co przedstawiają. Jeśli inni odgadną ich znaczenie, to znaczy, że udało się wam dobrze zaprojektować znak. Zaszyfrowana wiadomość. Nie eksponuje się ich bowiem nieustannie na odrzwiach czy na bramach. Są to bowiem symbole, które należy nosić przy sobie, przywiązane do czoła i do ramienia. Owe znaki nie zawsze muszą się znajdować we wskazanych miejscach na ciele, ani też że powinno się je nakładać w takim lub w innym czasie. Znaki to w zasadzie wszystko. Masz obraz wizualny. Masz znaki drogowe. Masz nawet mowę ciała. To ma znaczenie, czy twoje ramiona są zamknięte i złożone przed ciałem, czy też są otwarte na zewnątrz ciała. Obie reprezentacje w mowie ciała będą interpretowane na bardzo różne sposoby. Satanizm to system religijny i wierzenie, którego główna praktyka i teoria opiera się na istnieniu szatana. Kultyści wierzą, że diabeł nie tylko istnieje, ale również kontroluje ludzkie życie, sprowadza karę na grzeszników i potępia dobro. Zadzieranie ze złem może być piekielne w skutkach, dlatego jego wyznawcy traktują Negatywne znaczenie snu, w którym latamy, może oznaczać niepewność lub strach przed utratą kontroli nad swoim życiem, a także, jak twierdził Freud, pragnienie bycia blisko z drugą osobą. Sny, w których latamy, mogą być jednocześnie odzwierciedleniem naszego zadowolenia, a także naszych pragnień lub lęków. . Czterolistna koniczyna, podkowa i kominiarz to znane symbole szczęścia. Niewiele jednak osób wie, dlaczego uznano je za znaki dobrego losu. Widząc kominiarza należy złapać się za guzik, ponieważ niegdyś gospodynie właśnie za guzik ciągnęły rzemieślnika do swojego domu, by od niego zaczął pracę. Czterolistna koniczyna, podkowa i kominiarz to znane symbole szczęścia. Niewiele jednak osób wie, dlaczego uznano je za znaki dobrego losu. Widząc kominiarza należy złapać się za guzik, ponieważ niegdyś gospodynie właśnie za guzik ciągnęły rzemieślnika do swojego domu, by od niego zaczął pracę. Chociaż niewiele osób przyznaje się do wiary w zabobony, to niektóre symbole mają także znaczenie religijne, np. podkowę wieszano w pozycji, przypominającej literę „C”, by uczcić imię Jezusa Chrystusa. Kasia gotuje z zapiekanka z makaronem i kiełbasą Czterolistna koniczynka Czterolistna koniczyna to jeden z najpopularniejszych symboli przynoszących szczęście. Zwykle koniczynki mają tylko trzy listki, ale w rzadkich sytuacjach dochodzi do mutacji, w wyniku których rośnie cztery lub nawet pięć listków. Niektóre tradycje przypisują znaczenie każdemu listkowi: pierwszy oznacza nadzieję, drugi wiarę, trzeci miłość, czwarty szczęście, a piąty pieniądze. Znalezienie pięciolistnej koniczynki ma oznaczać rychły ślub. Według podań wygnana z Raju Ewa miała ze sobą zabrać koniczynkę, by przyniosła jej szczęście. Inne legendy głoszą, że celtyccy druidzi uznali czterolistną koniczynę za amulet, który pozwala na komunikowanie się ze zmarłymi. Kominiarz i jego guziki Istnieje przesąd, według którego widząc kominiarza trzeba jak najszybciej złapać się za guzik – swój, osoby, która stoi obok lub guzik samego kominiarza. Wersje są różne, ale według każdej ma to przynieść szczęście w najbliższym czasie. W przeszłości gdy kominiarz odwiedzał jakąś miejscowość, każdej gospodyni zależało na tym, żeby najpierw przyszedł do ich domu. Wynikało to z tego, że miał wtedy jeszcze czysty, niepobrudzony sadzą kombinezon i podczas pracy nie narobiłby dodatkowego bałaganu. Przekonanie do tego kominiarza uważano za dobry znak, a samą gospodynię za szczęściarę. Podobno kobiety ciągnęły rzemieślnika do domostwa właśnie za guzik. W Wielkiej Brytanii za dobry znak uznaje się także sytuację, gdy panna młoda zobaczy kominiarza w dniu swojego ślubu. Jej źródłem jest legenda o królu Brytanii Williamie, któremu w XI wieku życie uratował właśnie kominiarz. W ramach wdzięczności zaprosił rzemieślnika na wesele córki i od tego czasu wizyta reprezentanta tej profesji na różnych uroczystościach była wręcz pożądana. Królicza łapka – staroceltycki symbol szczęścia Królicza łapka jest uznawana za symbol szczęścia i amulet. Jej noszenie ma przynosić dobrobyt i chronić od złego. Zwyczaj noszenia króliczej łapki pochodzi z tradycji celtyckich – każdy chłopiec musiał przejść inicjację, która składała się z kilku etapów. Jednym z pierwszych było upolowanie królika. Złapanemu zwierzęciu ucinano łapkę i wręczano chłopcu jako amulet podczas ostatecznej ceremonii kończącej inicjację. Podkowa – brzuszkiem do góry czy do dołu? Podkowa nie tylko ma przynosić powodzenie i dobrobyt. Wierzono, że ma także działanie ochronne i powieszona nad drzwiami zamyka dostęp siłom nieczystym. Nie ma zgody co do pozycji, w jakiej ma wisieć podkowa. Według jednej wersji powinna wisieć brzuszkiem do góry, ponieważ złe moce nie odważą się przejść pod takim łukiem. Inna mówi, że podkowa powinna wisieć jak litera U, gdyż szczęście, które do niej raz wpadnie, już nigdy nie wypadnie. Skąd w ogóle pomysł, że podkowa ma przynosić szczęście? Wyjaśnia to legenda, według której do Świętego Dunstana z Canterbury pewnego razu zgłosił się diabeł z prośbą, by podkuć mu kopyta. Dustan za pomocą fortelu miał zmusić czarta do podpisania paktu, według którego nie ma wstępu do domostw oznaczonych podkowami. Boże Narodzenie ma swoje symbole. Zobacz, co oznaczają, symbole Bożego Narodzenia: choinka, gwiazda betlejemska, jemioła. Czy wiesz, jak zrobić indiański amulet, który ochroni śpiącego przed koszmarami? Czytaj więcej: łapacz snów – nie tylko biżuteria. Znaczenie, symbolika. Czerwony, żółty, niebieski, pomarańczowy... Czy wiesz, co oznaczają kolory? Poznaj symbolikę barw. Autorzy: Jakub Jagodziński, Magdalena Mikrut-MajeranekTagi: Ciekawostki i rocznice, Historia kultury i sztuki, Inne dzieła kulturyOpublikowany: 2020-10-29 11:39Licencja: wolna licencjaOd kilku dni na ulicach polskich miast trwa strajk kobiet. Znakiem, który obrały sobie protestujące za swój symbol jest błyskawica. W toczącej się dyskusji wiele osób zarzuca im, że korzystają z nazistowskiej symboliki, przypominając, że błyskawica pojawiała się na mundurach SS i Hitlerjugend. Okazuje się, że korzenie znaku sięgają znacznie głębiej. Thor walczący z gigantami, Mårten Eskil Winge, 1872 (domena publiczna) O symbolach i młotach ThoraSymbole funkcjonują w różnych kulturach od początku istnienia naszego gatunku. Nierzadko w obrębie poszczególnych społeczności ten sam symbol mógł mieć całkiem inne znaczenie lub po prostu dla danej grupy go nie mieć. Symbole były manifestacją tożsamości etnicznej, kulturowej czy religijnej. Niekiedy pojawiały się jako odpowiedź na kryzys związany z zagrożeniem własnej tożsamości. Takim przykładem mogą być wczesnośredniowieczne, wikińskie, miniaturowe zawieszki w kształcie młotów Thora, które upowszechniły się w Skandynawii (głównie tereny Danii i zachodniej Szwecji) po mających tam miejsce procesach chrystianizacyjnych, jako dowód przywiązania do dotychczasowych PiorunachNiektóre symbole zmieniały znaczenie i wymowę w zależności od kontekstu kulturowego. Takim przykładem może być piorun. Na terenach wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny był to symbol boga Peruna. Świadectwa pioruna/błyskawicy jako symbolu wierzeń słowiańskich znamy z naczynia z Romaszek, gdzie jak dowodził A. Gieysztor, zawarty został znak piorunowy (tam rozumiany jako sześciobok z trzema krzyżującymi się przekątnymi).Z badań etnograficznych wiemy jak olbrzymie znaczenie miał piorun w wierzeniach ludowych Słowian. Jak wskazał K. Moszyński w wierzeniach ludów słowiańskich zjawisko burzy funkcjonowało jako dwa skrajne fenomeny – chmury, wichry, grad, ulewy i mrok były wrogie człowiekowi, zaś po jego stronie wskazywano jasny świat błyskawic i piorunów. Dawniej na niektórych obszarach Słowiańszczyzny człowieka trafionego piorunem uznawano za szczęśliwca, a nawet bożego swastykachRozpatrywanie symboli wymaga dobrego rozpoznania kontekstów kulturowych, inaczej prowadzi do nieporozumień. Przykładowo – swastyka w środowisku historyków zajmujących się problemem II wojny światowej będzie zupełnie innym symbolem niż swastyka, którą analizują archeolodzy zajmujący się pradziejowymi naczyniami. Anachronizm i brak osadzenia w ścisłym systemie kodów kulturowych mogą potencjalnie prowadzić do nieporozumień. Ten sam symbol miał całkiem inne znaczenie w zależności od okresu i kultury, którą reprezentował. W latach 30. XX wieku był to symbol nazistowskiej zagłady, zaś dla garncarzy na przełomie epoki brązu i żelaza, był to uniwersalny symbol kultowy. Wówczas z kosmogramu usunięto cztery odcinki i powstała swastyka, mająca symbolizować cztery dynamiczne właściwości słońca. Petroglif ze swastykami, góry Gegham, Armenia (fot. Karen Tokhatyan, CC BY-SA Piorun a SS oraz HitlerjugendWiele osób wskazuje dziś na podobieństwo symbolu protestujących kobiet do tego wykorzystywanego przez nazistów. Czy słusznie? Niemieckie mundury rzeczywiście zdobił specyficzny znak. Jednakże nie była to, jak powszechnie się przyjmuje, błyskawica, a runa Sig, która oznaczała zwycięstwo, ale reprezentowała też słońce. Z kolei podwójna runa Sig znalazła zastosowanie jako symbol SS. Stało się tak w 1933 roku, kiedy emblemat ten opracował Walter Heck, pracujący jako grafik dla Ferdinanda Hoffstattera – producenta emblematów i insygniów w Bonn. Znak ten odczytywano jako „Zwycięstwo, Zwycięstwo!”. Członkowie NSDAP, budując swoją tożsamość w oparciu o dawną germańską potęgę, odwoływali się zarówno do mitologii germańskiej, jak i runicznego alfabetu. Runy wykorzystywała organizacja paramilitarna Schutzstaffel (SS), Hitlerjugend czy Sturmabteilung, czyli Oddziały Szturmowe NSDAP, które utworzono w 1920 roku, w Republice Weimarskiej. Były to bojówki, koncentrujące swoją działalność na ochronie zgromadzeń partyjnych, a następnie oddziały masowej organizacji wojskowej Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii błyskawicy nie jest obcy także polskiemu wojskuWykorzystanie znaku pioruna, tudzież błyskawicy nie jest niczym nowym. Nie należy go łączyć jedynie z jedną, konkretną organizacją, bowiem symbol ten był bardzo często stosowany. Obrali go sobie za swoją oznakę na przykład przedstawiciele Grup Szturmowych, czyli drużyn harcerskich, działających w czasie okupacji oraz Powstania Warszawskiego, a listopadzie 1942 roku zostały formalnie podporządkowane Kedywowi Armii Krajowej. W ich przypadku piorun wpisany był w literę „G”. Namalowany symbol „GS” z napisem „GS idą do szturmu” wykonany w 1944 roku podczas powstania warszawskiego przez Stefana Wiecheckiego „Wiecha" (domena publiczna) Błyskawica to również motyw przewodni, który pojawia się na wielu korpusówkach, czyli oznakach korpusu osobowego w Wojsku Polskim i pozostałych służbach mundurowych np. w wojskach łączności czy radiotechnicznych – 3. Wrocławska Brygada Radiotechniczna. Piorun (podwójny) od 2018 roku znajduje się także na korpusówce służby kontrterrorystycznej. W swoich szponach błyskawicę trzyma także orzeł – symbol Jednostki Specjalnej im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej – więcej, żołnierze, którzy mieli szczególne zasługi w dziedzinie łączności sił zbrojnych otrzymywali odznakę „Znak Łączności”. Na tarczy widnieje ręka trzymająca miecz, który jest symbolem waleczności. Z kolei za ręką znajdują się trzy błyskawice, oznaczające łączność kablową, radiową i osobową. Takim wyróżnieniem honorowano wojskowych, którzy od listopada 1918 do października 1920 spędzili minimum rok na froncie w polskich formacjach wojsk łączności oraz co najmniej przez 5 lat pełnili służbę czynną w łączności z pozytywną, bądź byli zaliczeni przez co najmniej 5 lat do rezerwy wojsk łączności i odbyli dwa ćwiczenia z wynikiem dobrym. Odznakę tę mogli otrzymać także żołnierze wojsk łączności: oficerowie służby stałej i rezerwy, podchorąży, którzy ukończyli z wyróżnieniem kurs w Centrum Wojsk Łączności lub szkołę podoficerską w formacjach wojsk łączności. Korpusówka wojsk łączności (Własna praca Kwz, domena publiczna) Polecamy e-book Michała Beczka – „Wikingowie na Rusi”Michał Beczek„Wikingowie na Rusi”14,90 złWydawca: PROMOHISTORIA [ ebooków: PDF, EPUB, MOBI (bez DRM i innych zabezpieczeń)Jaka jeszcze jest symbolika błyskawicy/pioruna?Słowo „błyskawica” można mieć jeszcze inne konotacje. Wiele razy pojawia się bowiem w Biblii. W Ewangelii według Mateusza czytamy: „Wejrzenie jego było jak błyskawica, a szata biała jak śnieg” (Mat. 28, 2-3). Z kolei na monetach rzymskich pojawiał się orzeł z błyskawicami w pazurach. Ptak, król przestworzy był atrybutem Zeusa (Jowisza), dlatego też ukazywany był razem z piorunami, które stanowiły broń. Przydomek „Błyskawica” nosił też starożytny dowódca kartagiński – Hamilkar Barkas, ojciec podaje Władysław Kopaliński w swoim „Słowniku symboli” piorun, ale też błyskawica i grzmot, symbolizują budziciela życia najwyższą twórczą siłę, boską moc tworzenia i niszczenia, ale też naruszenie normy, przemianę, szybkość, krótkość chwili czy wiosnę, płodność i natchnienie. Symbol ten znany jest także w hinduizmie i wedyzmie. Stanowił bowiem atrybut Siwy i Wisznu oraz pojawia się także w wielu tekstach kultury. Motyw ten wykorzystuje Adam Mickiewicz, pisząc: „Młodości! (...) jako piorun twoje ramię" (Oda do młodości 50—51 Mickiewicza). Z kolei w kulturze zakorzeniło się także powiedzenie „jak piorun (grom) z jasnego nieba”, które można tłumaczyć jako nagłe, niespodziewane, nieoczekiwane, zaskakujące zdarzenie czy otrzymanie jakiejś wiadomość, najczęściej kojarzącej się pejoratywnie. Grom to także iskra zapalająca, inicjująca jakieś działanie. Po symbol ten chętnie sięgają także twórcy popkultury. Jest on znakiem rozpoznawczym Flasha, członka Ligi Sprawiedliwości, superbohatera. To oczywiście fikcyjna postać z serii komiksów wydawanych przez DC Comics, która po raz pierwszy pojawiła się jako Jay Garrick w komiksie „Flash Comics” #1, w styczniu 1940 roku. Z kolei w komiksie „Showcase” vol. 1 #4, w październiku 1956 roku zastąpiono go Barrym Allenem. Posiada charakterystyczny czerwony kostium z żółtą błyskawicą na klatce widnieje też w logo AC/DC, australijskiego zespołu hardrockowego, założonego w Sydney w 1973 roku przez braci Angusa i Malcolma Youngów, który w piosence „Thunderstruck” śpiewa tak:Thunder, thunder, thunder, was caughtIn the middle of a railroad trackI looked roundAnd I knew there was no turning back(...)Znak ten znają także miłośnicy serii książek o Harrym Potterze Rowling, bowiem główny bohater ma na czole bliznę w kształcie błyskawicy. Zgodnie z fabułą, jest to pozostałość po użyciu przez Voldemorta zaklęcia przeciwko piętnastomiesięcznemu dziecku. Dekoracja przedstawiająca Flasha, wykorzystana w promocji samochodu Kia Forte Koup na wystawie LA Auto Show w 2012 roku (Fot. tofuprod, CC BY-SA ) A dobrze znany każdemu znak sygnalizujący, że coś znajduje się „pod napięciem”? Twórca tego oznakowania także wykorzystał najprostsze możliwe skojarzenia, malując błyskawicę, która kojarzy się z prądem. W tym zastosowaniu motywu błyskawicy nie można doszukiwać się żadnego ukrytego się nad znaczeniem poszczególnych oznaczeń nade wszystko należy mieć na uwadze, że rozmaite inicjatywy, firmy, instytucje tworząc swoje logo, znak firmowy zawsze wybierają jakiś symbol. To semantyczny środek stylistyczny, mający jedno dosłowne znaczenie oraz wiele ukrytych, które należy doprecyzować. Ich znaczenie ustalane jest arbitralnie. W teorii komunikacji przyjmuje się, że symbol to znak, przedmiot lub czyn oznaczający coś innego niż on sam, dzięki umowie zawartej pomiędzy członkami kultury, którzy go używają. Pamiętajmy o tym, że to twórcy/użytkownicy symbolu/loga definiują, a niekiedy redefiniują jego znaczenie. To oni ostatecznie są najlepszym źródłem do wyjaśnienia konkretnego który może wpływać na międzykulturowe nieporozumienia jest gest kciuka podniesionego do góry, którego genezy można dopatrywać się w starożytnym Rzymie i walkach gladiatorów. Może on oznaczać aprobatę, ale w niektórych azjatyckich krajach symbolizuje coś zgoła odmiennego. Podobnie jest z symboliką barw. Biel w kul­turze Zachodu to znak niewin­ności i czys­tości, jednakże już w Japonii i Indi­ach symbolizuje żałobę i nieszczęście. Podobnie jest z kolorem różowym, który Europejczykom może kojarzyć się z infantylnością, ale także stereotypowo traktowany jest jako „niemęski”. Tymczasem w Japonii to jeden z najpopularniejszych posiadają wiele znaczeń, a ich odczytanie uzależnione jest od kultury, którą reprezentuje osoba analizująca je. Nie bez przyczyny już malowidła na ścianach jaskiń paleolitycznych miały takie, a nie inne kolory. Mamy też barwy heraldyczne, ubiory sakralne czy kolory sygnalizacji drogowej. Jednym słowem kolory pełnią wiele funkcji - rozpoczynając od informacyjnej aż do symbolicznej. Kolor jest jedynie pewnym rodzajem medium, które niesie ze sobą konkretny kod, a jego właściwie odczytanie uzależnione jest od narzędzi, jakimi dysponuje osoba dekodująca. Co więcej, przyjmuje się, że barwy mają także ważne znaczenie dla budowania tożsamości zbiorowej oraz integracji społecznej - mamy przecież pomarańczową rewolucję, białe kołnierzyki, czarne koszule czy żółte powyższe przykłady chcieliśmy wskazać na wielowymiarowość i wieloznaczność symboliki stosowanej na przestrzeni Gieysztor, Mitologia Słowian, Warszawa Rozkazów z 19 czerwca 1937, nr 7, poz. Jurek, Znaczenie symboliczne i funkcje koloru w kulturze [w:] Kultura – Media – Teologia, 2011 nr 6, s. Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa Kwapiński, Ryty i mity, Gdańsk 1987 .K. Moszyński, Kultura ludowa Słowian, cz. II, Warszawa 2010 (org. 1934)T. O’Sullivan, J. Hartley, D. Saunders i inn., Kluczowe pojęcia w komunikowaniu i badaniach kulturowych, Wrocław Strzelczyk, Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, Poznań 2007M. Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa e-book Darii Czarneckiej – „Przewodnik po Polskim Państwie Podziemnym 1939-45”Daria Czarnecka„Przewodnik po Polskim Państwie Podziemnym 1939-45”Wydawca: PROMOHISTORIA [ ebooków: PDF, EPUB, MOBI (bez DRM i innych zabezpieczeń) Franciszkański znak „TAU” Geneza franciszkańskiego znaku – „TAU” (w oparciu o pracę magisterską fr. Czesława Gadacza OFMCap) EZECHIELOWE TAU Badając różne teksty Starego Testamentu i zwracając uwagę na tekst Ezechiela (9, 4), można zauważyć wiele różnych interpretacji. I tak fragment ". . .nakreśl ten znak TAW. . . " jest tłumaczony na takie sposoby: "...naznacz thau..." ; "...naznacz X . : . " ; " . . . oznacz krzyżem. . . " ; " . . . i uczyń znak . . , " . Widoczne więc są duże rozbieżności co do sposobu tłumaczenia tego tekstu. Biorą się one stąd, że dzisiejsza litera hebrajska Taw (Tau) w kwadratowym alfabecie ma swoje słowne znaczenie "znak". Okazuje się jednak, że użyta litera alfabetu u Ezechiela jest bardziej pierwotna i jest w postaci "x" lub "+". Dowodzą tego: - Listy Lachisha z ok. 590 roku, które napisane zostały w alfabecie fenicko-hebrajskim z czasu z przed wygnania, a więc z czasu, kiedy swą działalność profetyczną w Babilonii prowadził Ezechiel - bezpośrednio przed i po upadku Jerozolimy (593-571) ; - monety z okresu przed i po Chrystusie ; - wypowiedź św. Hieronima (+420), który stwierdza, iż antyczna hebrajska Tau była w kształcie krzyża . Hieronim coś wiedział o historii rozwoju starego znaku krzyża Tau do nowszego kwadratowego znaku hebrajskiego alfabetu. Da się to odczuć w jego komentarzu do Ezechiela, gdzie potwierdza słuszność późniejszego chrześcijańskiego znaczenia treści Ezechielowego Tau, jako znaku krzyża wyciśniętego na czole, wyraźnie wskazując na starą formę pisania litery współczesnej mu rabinistycznej symboliki. Potwierdza to potem św. Beda, gdy spostrzega: "Chcę abyście wiedzieli, że ponieważ u Samarytan litera Tau posiada podobieństwo do krzyża, jakkolwiek u Hebrajczyków została zmieniona. Przeto przez Tau, które rozumie się jako znak, rozpoznawani są ci, którzy noszą znak krzyża na czole i w sercu oraz przez wiarę, wierzą w mękę Chrystusa i mogą być zbawieni" . Septuaginta więc tłumaczy ten tekst opisująco, używając tylko słowa "semeion". Hieronim natomiast wyraża to dokładniej, dodając Tau, być może sugerując się Orygenesem, który to, za Akwilą Teodocjuszem stwierdza, że lepiej Taw nie tłumaczyć, a pozostawić takim jakie jest . Tak pozostawione, oryginalne Tau dotarło do chrześcijan, choć już w między czasie nabrało ono znaczenia i interpretacji semickiej i greckiej. Można tu jeszcze postawić pytanie, czy Ezechiel znał krzyżowanie jako wyrok skazujący. Otóż mógł znać, bowiem fragment Księgi Pwt 21,22n interpretowano jeszcze przed powstaniem chrześcijaństwa w odniesieniu do wykonania wyroku śmierci przez ukrzyżowanie . Trzeba jednak powiedzieć, że nie mógł Prorok utożsamiać krzyża śmiercionośnego z Tau. Nadał mu znaczenie paschalne, ale tego, że drzewo śmierci nabierze zbawiennego znaczenia nie musiał się spodziewać, podobnie jak nie spodziewali się tego nawet sami Apostołowie. GRECKIE TAU Od pierwszego tysiąclecia przed Chrystusem zaczęto używać pisma spółgłoskowo-samogłoskowego, wywodzącego się z fenickiego pisma alfabetycznego - pisma greckiego. Od niego pochodzi pismo łacińskie i cyrylica. W piśmie fenickim litera t, znajduje się na 22 miejscu, ale nie jest to ostatnia litera alfabetu jak w alfabecie hebrajskim, choć jej graficzny wygląd jest identyczny, tzn. "x" lub "+". Ta litera ma też swa wartość liczbowa 400. Natomiast grecka litera Tau, ma wygląd dużej litery T, a jej wartość liczbowa wynosi 300. Występuje ona również na 22 miejscu i też nie jest ostatnią literą alfabetu. Grecy dokonują zamiany graficznej biblijnego Tau z formy "x" na T. W konsekwencji tego przestawienia znak ten nabiera nowych wartości interpretacyjnych, chociażby nawet związanych z jej wartością liczbową, czy formą budowy. Co do formy, to składa się ona z: "kreski poziomej (cheraia), wzniesionej na kresce linii prostopadłej, pionowej (iota)" 1. Już dla pogańskich Greków Tau przywoływała obraz krzyża, jako instrument kary. Jest więc uosobieniem życia i haniebnej śmierci niewolników - symbolem grzesznego końca życia. Można na to znaleźć przykład w krótkim dziełku Lucjana z Samosaty (+200) "Procesy Liter". Jest to krótkie opowiadanie powstałe pod wpływem ewolucji mowy, gdzie litera Tau w procesie sądowym za narzucanie się ukarana jest wyrokiem jaki sama reprezentuje przez swój widzialny znak, bo - mówi Lucjan - tyrani zapożyczyli od litery Tau formę drzewa, na którym krzyżowali skazanych na śmierć. Ale poza tym drastycznym kojarzeniem litery Tau Grecy znają jeszcze inne. Otóż wzrokowo ta litera przedstawiała maszt statku z poprzeczną reją. Kreska pionowa (iota) to maszt, natomist reja to keraja, kreska pozioma. Poeta Auzoniusz (+395) z Bordeaux określił tak Tau: "Jak maszt nosi swoją reję, tak ja w ten sposób jestem Tau". Nie będzie więc dziwić rozprzestrzenianie się całej tej "żeglarskiej" egzegezy Tau. Ta egzegeza dotyka formy wizualnej litery, ale chlubi się także z niespodzianek literackich, jakie niesie ze sobą. Jest ona bogata w odwoływanie się do "Odysei", w której to widzimy Ulissesa przywiązanego do masztu statku. W tym wypadku krzyż jest utożsamiany przez żeglarzy i rybaków z "ostatnią deską ratunku", tak jak maszt w czasie sztormu. Ten temat "żeglarski" nie został zapomniany nawet kiedy grekę zastosowano na zachodzie. Raban Maur (+856) śpiewał jeszcze pochwały krzyża, wykorzystując te same obrazy. W rzędzie obrazów znanych od Minucjusza Feliksa spostrzega się tajemnicę krzyża: w przecinających się czterech kierunkach niebieskich, w locie ptaka, w postaci płynącego człowieka, w statku z jego masztem i w literze tau, spostrzega on wyraźnie wyciśnięty znak tajemnicy krzyża. Jak już wcześniej wspomniano litera Tau ma swoje znaczenie liczbowe. Jako liczba 300 może podlegać pitagorejskim spekulacjom liczbowym wskazując na magię liczbową i w ten sposób wyrażać niezwykłe, głębokie myśli. 300 jest złożone z 3 x 100, a 100 to jest 10 x 10, zaś 10 jest liczbą doskonałą. W tym jednak momencie magia literowa mogła zetknąć się z talmudycznym tłumaczeniem Tau jako końca i wypełnienia (wykonania i spełnienia) Prawa. Na tej podstawie Chromacjusz z Akwilei (+407), przyjaciel Hieronima i Rufina, pisze: "w jocie i kresce Prawa można dostrzec misterium krzyża, ponieważ litera i cecha, która ją przewyższa, tworzą obraz tego krzyża, który zapowiedziany przez prawo i Proroków nie zmieni się, nie przeminie nigdy". Tau - 300, a w tym śmierć i życie razem, koniec i wypełnienie znaku krzyża. Późno judaistyczna alegoryzacja liter dokonała się tylko na podstawie greckich zrozumiałych spekulacji liczbowych, całkiem właściwych i z tego utworzyli własny system talmudycznej gematrii. Sedno tego skomplikowanego rozumienia liter, słów Pisma Świętego tkwi w tym, że przedstawia się pewne słowa biblijne w ich greckim znaczeniu lub na odwrót, że tłumaczy się lub interpretuje biblijne dane w sensie słownym tak, aby odkryć tajemnice ukryte w znakach literowych. Można więc stwierdzić, że Tau była dla ludzi o grecko-rzymskiej kulturze znakiem: - haniebnej śmierci, - symbolem śmierci i życia, - symbolem ratunku. SEMICKIE TAU Żydzi posiadając alfabet stopniowo opracowywali odpowiednie objaśnienia dla każdej litery. Miały one wiele różnych znaczeń słownych i symbolicznych, w zależności od potrzeb. I tak w piśmie starosynajskim litera Tau od niepamiętnych czasów posiada(a znaczenie "znaku sądu" . Natomiast Talmud mówi, że Bóg stworzył świat począwszy od 22 liter, gdzie "x" była to ostatnia litera alfabetu i dlatego uważa się ją za symbol końca i symbol zamknięcia . Litera ta mogła nabrać specyficznego znaczenia dla Izraelitów już podczas niewoli egipskiej, gdzie była używana w nieco odmiennej formie; którą zwą "ankiem", krzyżem kluczowym, który w alfabecie hieroglifowym oznaczał "życie". Podobnie bowiem wyglądał klucz, za pomocą którego otwierano śluzy Nilu . Przez Egipcjan stosowany był, także jako pieczęć. W pouczeniach Amen-em-ope można wyczytać: "Nie mów: nie mam grzechu i nie wysilaj się, by szukać sporu. Grzech dotyka boga, opieczętowany jest jego palcem..." . "Można tu wspomnieć stelle Samsi-Adada V (824-810), Assurbanipala II (883-859), Salmanassara III (858-824) na których widnieją symbole krzyża" . Potwierdzeniem tego może być fakt znaczenia odrzwi domów przez Izraelitów. Był więc ten znak czytelny tak dla duchownych, jak i świeckich . Problem dotyczący tajemnicy Tau chciał rozwiązać już Orygenes. Z tego powodu przeprowadził wywiad: "kiedy wypytywaliśmy Hebrajczyków, czy na podstawie ojcowskiej tradycji mogliby podać nam informacje o literze Tau, oto co usłyszeliśmy. Jeden powiedział, że litera Tau zajmuje ostatnie miejsce wśród 22 liter w kolejności w jakiej zostały ułożone. Ostatni zatem znak przyjęty został dla oznaczenia doskonałości tych, którzy jako cnotliwi płaczą i boleją nad grzechami ludu i współczują sprzeniewierzonym. Drugi mówił, że litera Tau jest symbolem tych, którzy zachowali prawo, jako że u Hebrajczyków prawo nazywa się Torą, a ponieważ pierwszą literą tego słowa jest Tau, więc oznacza ona tych, którzy żyją według tego prawa zbawczego . Trzeci natomiast, należący do tych, którzy zawierzyli Chrystusowi twierdził, że według starej pisowni litera Tau przypomina swym kształtem krzyż i jest zapowiedzią tego znaku, który chrześcijanie kreślą na czole i który czynią wszyscy wierni, gdy przystępują do jakiejkolwiek pracy, zwłaszcza zaś zaczynając modły lub lekturę Pism Świętych" . To co stwierdził ten ostatni należący do judeochrześcijan potwierdza pismo przypisywane Barnabie. Tak przedstawiałaby się, w skróconej formie, różnorodność interpretacji litery Tau, jest ona: 1/ w piśmie starosynajskim: - znakiem sądu, - pieczęcią, - znakiem uwiarygodnienia, 2/ u (talmudystów?): - symbolem końca, -symbolem doskonałości, -znakiem zachowywania Tory. SENS ZNAKU TAU W NAWIĄZANIU DO HISTORII. Zadaniem męża w lnianych szatach były dwie czynności: "rozpoznać" i "oznaczyć" (opieczętować) (Ez 9,3-4). Rozpoznać: Oto ten człowiek wysłany przez Jahwe ze swego tronu na sąd zbawienia, ma przejść przez cale miasto Jeruzalem i rozpoznać sprawiedliwego i grzesznika, aby kara nie dotknęła jednakowo jednego jak i drugiego. Właśnie ten sens odpowiedzialności indywidualnej i zbiorowej, który stawia znak zapytania począwszy od Księgi Rodzaju przez usta Abrahama (Rdz 18,23), wyjaśnia się poprzez proroków Jeremiasza i Ezechiela w sposób szczególny. BIBLIJNA PIECZĘĆ Fakt pieczętowania jest bardzo znany tak w Biblii, jak i w życiu. Od najdawniejszych czasów używano pieczęci jako podpisu i symbolu dane j osoby (zob. Rdz 38 , 18 ) i jej władzy ( zob. Rdz 41, 42; 1 Mch 6, 15). Materia i znak (odcisk) były bardzo różne. Na ogół w Izraelu pieczęć znajdowała się w pierścieniu lub wieszano sobie ją na szyi. Nikt by się jej nie pozbył bez poważnej przyczyny (por. Jr 22,24). Jej użycie odpowiada podwójnej funkcji: zalakować, aby zamknąć tajemnicę, zaświadczyć, potwierdzić, umacniając świadectwo posiadacza. Pieczętuje się kamień, aby uczynić go nienaruszalnym (Dn 6,17), kamień przy grobie (Mt 27, 60), otchłań, gdzie wrzuca się szatana (Ap 20,3), tekst przymierza (Ne 9,38; 10,1), wyrok królewski (Est 3,10; 8,2-8; por. 1 Krl 21,8). Fakt pieczętowania zawsze wskazuje na przynależność lub posiadanie (Pwt 32,34). Zwój opieczętowany może być przeczytany jedynie przez tego, kto ma prawo otworzyć jego pieczęcie (Iz 29,11). Źródło, ogród, pomieszczenie opieczętowane wzbraniają wstępu osobie obcej (Pnp 4, 12; Dn 14, 10). Sam człowiek robi sobie tatuaże, aby uzewnętrznić swoją przynależność do bóstwa - ktoś powie: "Ja należę do Jahwe", inny będzie nosił na piersi imię Jakuba. Ktoś napisze na ręku: "należący do Jahwe i będzie nazywał się Izrael" (Iz 44,5). Nie możemy nie zacytować na tym miejscu owego pięknego tekstu, w którym Izajasz mówi o tym zwyczaju, aby wyrazić wybór i wielką miłość Boga do swego ludu: "Patrz, oto wyryłem cię na obu dłoniach" (Iz 49,16). Dzięki wielkiej wadze, jaką posiadała pieczęć w codziennym życiu, z biegiem czasu stała się ona symbolem i nabrała znaczenia teologicznego w sposób dwuwymiarowy: zalakowanie i poświadczenie, które daje początek nowemu pojęciu: "pieczętować w Duchu". Pierwszy wymiar pieczętowania znajduje się przede wszystkim w apokalipsach. Przechowuje się zapieczętowane wizje (Dn 8, 26; 12, 4. 9; Ap 10, 4), z wyjątkiem Ap 20, 10, gdzie czas jest krótki i nic nie zdoła odwrócić wydarzeń, które mają nastąpić (zob. też Iz 29,11; 8,16) . W Dn 9, 24 pieczęć nabiera innego znaczenia. Opieczętowano nieprawości i nikt ich już nie odnajdzie. Jest to jakby tajemnica sakramentalna Boga, który przebaczył. W drugim wymiarze - jako poświadczenie - znajdujemy pieczęć w przeróżnych tekstach biblijnych: Przymierze z Abrahamem pieczętuje ciało poprzez obrzezanie. Przymierze na Synaju opieczętowane jest krwią. Obecność i ucisk oblubieńca są znakiem opieczętowanej miłości (Pnp 8,6). Pieczęć może czasem stać się pamiątką. W tym celu kapłan nosi na swych szatach imiona dwunastu synów Izraela, których reprezentuje wobec Boga (Wj 28, 11. 21. 30. 36). Na koniec wymienimy te teksty, w których chodzi o pieczęć eschatologiczną, która znaczy i ochrania wybranych na sądzie czasów ostatecznych. Jest to pieczęć albo znak zwycięstwa na sądzie. Do tego rodzaju tekstów należą te, które już wyżej wymieniliśmy jako odnoszące się do wspólnego tematu: Wj 12, noc paschalna, w której krew jest pieczęcią zbawienia. Ez 9,4, w którym Tau na czole jest znakiem zbawienia. Ap 7, 2, tekst wyraźnie natchniony w oparciu o Ez 9, gdzie wszyscy naznaczeni "pieczęcią Boga żyjącego" na czole, zostają zbawieni. Fakty pieczętowania wybranych zawsze uprzedzają karę lub pojawienie się udręk apokaliptycznych. W oparciu o to, cośmy powiedzieli wyżej, wiemy, że "pieczęć Boga" oznacza Jego panowanie i jest potwierdzeniem Jego uznania i Jego protekcji. Usprawiedliwieni już nie należą do samych siebie ani do grzechu, mogą spokojnie stanąć na sądzie, gdyż zostali utwierdzeni w wierze, otrzymali z ręki Boga, poprzez swego posłańca, zapewnienie zbawienia. W Apokalipsie mamy również wzmiankę o pieczęci Bestii (Ap 14, 9; 13, 16; 16, 2; 19, 20; 20, 4). Bestia stawia pieczęć za pomocą fałszywego i nagradzającego omamienia. Bóg stawia pieczęć w pokoju i wolności wiecznego wyboru. TAU I CHRZEŚCIJAŃSKI ZNAK KRZYŻA Dużo problemów sprawia odczytanie chrześcijańskiego sensu konkretnego tekstu ze Starego Testamentu bez odwołania się do innych tekstów i bez popadnięcia w jakąś formę alegorii. Kierujemy się radą Pierre'a Grelot zwracając uwagę na obecność tajemnicy Chrystusa i na ogólną formę ukazania jej i ogłoszenia w Starym Testamencie. U Ez 9 stajemy w momencie sądu. Cała pierwsza część dzieła oddycha tym tematem: najazd najpotężniejszego wroga na Jeruzalem, który zabija i niszczy - po klęsce nastąpi smutna deportacja. Jest to tragiczna rzeczywistość, którą prorok ogłasza. Z punktu widzenia doświadczenia religijnego, rozumie się, że nie jest to tylko jakaś groźba polityczna, lecz pouczająca kara, za zatwardziałość serc w niewierności. Izraelici odeszli od swego Boga, czynili zło i niesprawiedliwość swoim bliźnim, lecz Pan historii powstaje, a Jego głos biegnie szybko poprzez wydarzenia . Kara nie miała być i nie była całkowitą zagładą. Miłosierdzie Boże pozostawia Resztę, która oczyszczona przez doświadczenie stanowi lud pokorny i biedny, Resztę, z którą po powrocie z wygnania Bóg odnawia swoje przymierze. Jeżeli pozostaje Reszta, to dlatego, iż Bóg nie zerwał swego przymierza . Antytypem "Reszty" w Nowym Testamencie jest Kościół Chrystusowy (por. Rz 11) . "Sąd posiada wspólne dramatyczne tło, usytuowane w dokładnych wymiarach. Rozumiany w ten sposób, jest czynnością stałą, która ogarnia całą ludzką historię, gdy urzeczywistnia się w jakichś konkretnych wydarzeniach, wtedy ludzkość (a nie tylko lud Boży) doświadcza tego na sobie. Z tej perspektywy wszystkie negatywne aspekty historyczne stanowią praktyczne doświadczenie tegoż sądu Bożego. Jednak ten sąd wykona się w pełni dopiero na końcu historii, w czasach ostatecznych, jako obowiązkowe preludium do eschatologicznego zbawienia" . W naszych czasach ten sąd jest ciągle aktualny. Wobec dramatycznych sytuacji, które dotykają nasz świat, naukowiec szuka wyjaśnień w nauce; socjolog w życiu ludzi i w ewolucji; historyk, bada wydarzenia i ich możliwe przyczyny... Tylko prorok i człowiek wierzący może popatrzeć dalej. To ludzki grzech stał się przyczyną tej ruiny, której tylko miłosierdzie Boże może postawić kres. Szczery powrót do Niego jest pewną drogą do odnowy. Doświadczenie (próba) nadaje sens tej mądrości, która przekracza to co bezpośrednie . Tak, jak krzyż jest dla chrześcijan symbolem sądu (co prawda nie ostatecznego i definitywnego) dokonanego przez Chrystusa nad światem, przez pokonanie zła, śmierci, tak treść Ezechielowego Tau jest równoznaczna z krzyżem Chrystusa. W ten sposób istnieje pewna linia, która ł2czy wszystkie dzieje w Historii Zbawienia jako wspólne tło, sprawiając, że jeden fakt staje się figurą drugiego. Jeżeli Ez opiera się na Wj 12, aby zredagować rozdział dziewiąty, to autor Apokalipsy, czyni to samo na podstawie Ez 9, aby napisać swój rozdział 7,4 101. "Historyczna misja proroków zapowiada historyczną misję Jezusa, która się przedłuży w Kościele... Cierpienia sprawiedliwych i posłańców Bożych ze Starego Testamentu zapowiadają mękę i krzyż Jezusa, które się przedłużą w prześladowaniu i cierpieniach chrześcijan:.. Bardziej niż o prefiguracji należałoby mówić o uprzednim uczestnictwie w Tajemnicy Chrystusa" , "Trwajcież w karności. Bóg obchodzi się z wami jak z dziećmi" (por. Hbr 12,7). W każdym momencie historycznego sądu, czy to w Starym Testamencie, czy to w Nowym, jest obecna w sposób globalny, Tajemnica Chrystusa. Ona jest świadkiem historii, dlatego nie chodzi tu o karę definitywną, całkowitą, ale o prośbę dla naszej poprawy . Zwracając jeszcze uwagę na postać Tajemniczego Pośrednika, ubranego w lniane szaty, który pojawia się jako wysłannik Boga, aby rozeznać, opieczętować i ratować, to możemy stwierdzić, że jest On rabinem i równocześnie kapłanem. Ma w swoim ręku pieczęć zbawienia, otrzymał władzę, by postawić pieczęć Boga na czole każdego z wiernych . Ten człowiek nosi w sobie tajemnicę. Jest jakby szkicem, który nabierze swoich kształtów w Jezusie Pośredniku Nowego Przymierza, w Jezusie posłanym z mocą przez Ojca, do którego należy sąd i zwycięstwo . Strona główna Skarabeusz to symbol pochodzący ze starożytnego Egiptu, nadal bardzo popularny w tym kraju, jak i również w innych zakątkach świata. Często noszony i przedstawiany w formie talizmanu mającego symbolizować nowe życie, odrodzenie, zmartwychwstanie. Uważany za talizman ochronny i przynoszący szczęście. Z tego powodu chętnie noszony jest jako element biżuterii. Skąd wzięła się symbolika skarabeusza? Skarabeusz to rodzaj chrząszczy z rodziny żukowatych, którego cechą najbardziej charakterystyczną jest toczenie przed sobą kulki gnoju, będącej źródłem pokarmu, mogącej ważyć nawet 50 razy więcej niż owad, w której składane są też jaja. Na ich fascynujące zachowanie zwrócili uwagę już starożytni Egipcjanie, uznając skarabeusza za ważny symbol związany z życiem i śmiercią oraz za święte zwierzę. Skarabeusz egipski i jego znaczenie Mieszkańcy starożytnego Egiptu zwrócili uwagę na zachowanie skarabeusza, który formuje kulkę z gnoju będącą jednocześnie jego pokarmem, a także miejscem wykluwania się larw. Stąd uznano, że owady te rodzą się z niczego, gdyż powstawały w odchodach. Toczona przez skarabeusza kulka gnoju zaczęła być utożsamiana ze Słońcem, a pchający ją żuk ze wschodem Słońca, które co dzień na nowo wstaje. Z kolei jego wędrówka z kulką gnoju symbolizowała ruch Słońca po niebie. Z tego powodu skarabeusza uznano za symbol Chepri, czyli boga wschodzącego Słońca. W takim wydaniu przedstawiany jest ze złożonymi skrzydłami jako symbol nowego dnia, cyklu słonecznego, narodzin nowego życia. Zobacz także: Pierścień Atlantów – czym jest i czy jego noszenie niesie za sobą zagrożenia Drugie znaczenie żuka skarabeusza W starożytnym Egipcie stosowane były też przedstawienia skarabeusza z rozpostartymi skrzydłami. W tej wersji stanowił symbol zmartwychwstania, nieśmiertelności i umieszczany był w grobowcach oraz przy zmumifikowanych ciałach, którym wyprawiano ceremonie pogrzebowe. Dzięki temu zmarły miał być chroniony w zaświatach, jego serce miało zostać przygotowane na sąd zmarłych. W takiej formie skarabeusza przedstawiono na pektorałach, czyli dużych i bogato zdobionych naszyjnikach. Kilka z nich znaleziono w grobie Tutanchamona, gdzie w centralnej części przedstawiony był właśnie uskrzydlony skarabeusz jako symbol nieśmiertelności, godnego życiu w zaświatach. Symbol skarabeusza na egipskich hieroglifach Skarabeusz jako talizman Aktualnie skarabeusze jako talizmany nadal są popularne we współczesnym Egipcie, ale nie jedynie. Ludzie z różnych zakątków całego świata znają ich moc. Żuk jako talizman ma chronić przed złymi mocami i negatywną energią, ale też przynosić szczęście, siłę do mierzenia się z trudnościami losu oraz odpierania od siebie zła, a także pomagać w walce z lękiem i strachem. Kiedyś talizmany ze skarabeuszami wykonywano z surowców, które również miały znaczenie symboliczne, jak np. turkus czy ametyst. Robiono je też z kości słoniowej, metali szlachetnych, fajansu. Skarabeusz pojawiał się na pierścieniach, bransoletach, naszyjnikach, pieczęciach, elementach wyposażenia grobowca, motywach dekoracyjnych budowli, jako element rzeźb oraz hieroglifów. Obecnie również chętnie jest wykorzystywany jako element biżuteryjny, znaleźć można pierścionki, broszki, wisiorki, naszyjniki z jego przedstawieniem. Widuje się go jako motyw dekoracyjny na ubraniach, elementach sprzętu wyposażenia domowego, czy nawet jako tatuaż. Zobacz także: Sennik egipski – jakie informacje zawiera i jak z niego korzystać Egipski żuk skarabeusz – niebezpieczny symbol według Kościoła katolickiego Co ciekawe, Kościół katolicki jako jeden z niebezpiecznych symboli wymienia właśnie egipskiego skarabeusza. Znajduje się on na liście zakazanych dla katolików znaków obok takich talizmanów, jak słoń z trąbą do góry, drzewko szczęścia, czy jednorożec. Według katolików tego typu przedmioty magiczne mogą ściągnąć niebezpieczeństwo na osobę je używającą, a nawet skutkować opętaniem przez szatana. Posiadanie ich jest według Kościoła całkowicie niezgodne z wyznaniem katolickim i stanowi sprzeczność wobec wiary w Boga. Gdańskie Centrum Informacji o Sektach ostrzega przed złowrogimi... tatuażami. Jednak sposób, w jaki to robi, jest jeszcze bardziej zabawny niż samo ostrzeżenie. Nie od dziś wiemy, że tatuaże w naszym kraju to wciąż spory problem. Na osoby, które mają dziary, patrzy się, jak na dziwaków i ludzi gorszej kategorii. Tymczasem kolejna instytucja postanowiła dodać oliwy do ognia i ostrzec przed negatywnymi skutkami tatuowania się. Związane z Kościołem Gdańskie Centrum Informacji o Sektach wydało plakaty informujące, jakoby tatuaże były "uzależnieniem podobnym do uzależnienia od alkoholu czy narkotyków", a osoba, która się dziara... otwiera się na złego ducha tj. samego szatana. Mało tego: wedle informacji, jakie możemy wyczytać z plakatu, twoja dziara jest równoznaczna z podpisaniem cyrografu, czyli paktu z diabłem! A czy ty masz na swoim ciele tatuaże, które otwierają cię na złego ducha? Foto: Najgroźniejsze mają być dziary z podobiznami smoków czy węży. A co jeżeli zrobimy sobie tatuaż z twarzą Jezusa albo jakiegoś wersetu z Biblii?

znaki szatana i ich znaczenie